Ο Τόπος μας

 

Ένας που έχει την τύχη όταν είναι άνοιξη να περάσει από τον τόπο μας νομίζει ότι μπήκε σε καινούργιο κόσμο..έναν κόσμο γεμάτο φως! 

Αν θελήσει να ταξιδέψει με πλοίο και τραβήξει νότια περνώντας τον ισθμό της Κορίνθου, το πλοίο του το αγκαλιάζει ένα φως που έτσι αγνό δεν είδε ποτέ του •όλες οι γραμμές των βουνών, των νησιών, που, όπως αρμενίζει, ξεπροβάλλουν και χάνονται, προχωρούν και αποτραβιούνται, μπροστά στα μάτια του, έχουν μια κρυστάλλινη καθαρότητα. Ο ουρανός και ο καθρέφτης του , το νερό, είναι γαλανά όπως οι μενεξέδες και τα ζαφείρια, •θερμή πνοή του αέρα γεμίζει την καρδιά με αινιγματική αναγάλλια και στην μνήμη έρχονται στίχοι του Ευριπίδη για την πατρίδα του : «ἀνάμεσ΄ἀπὸ λαμπρότατον αἰθέρα πάντα πηγαίνουν ἁπαλά» 

Οι ακρογιαλιές της Σαλαμίνας ξεπροβάλλουν από την θάλασσα, σε νερά ιερά γίνεται το ταξίδι •πέρα 'κει λαμποκοπούν οι μαρμάρινοι ναοί της Ακρόπολης. Και όταν της ημέρας η λαμπρότητα τελειώνει μέσα σ’ ένα μενεξεδένιο δειλινό, έρχεται «αμβρόσια νύχτα» : στο βαθυγάλαζο βελούδο του ουρανού σα να κρέμονται από πάνω μας σφαίρες από χρυσάφι – τόσο διάφανος είναι ο ουρανός – και το ασημένιο άρμα της Σελήνης ακτινοβολεί όπως δεν κάνει ποτέ στα μέρη του Βορρά. 

Και τα βουνά που την διασχίζουν από όλες τις πλευρές, που κυριολεκτικά την σκεπάζουν, ανεβαίνοντας συχνά σε μεγάλα, σε Άλπεια ύψη, μόνο που ο ήλιος δεν ανέχεται στις κορυφές τους το χιόνι τόσο πολύ καιρό, δείχνουν σήμερα τις μορφές αυτές ακόμα πιο κοφτερές και πιο σκληρές απ’ ο, τι ήταν στην αρχαιότητα• γιατί τώρα πολύ λείπει το δάσος, καταστρεμμένο από την αδιαφορία και την παραμέληση πολλών αιώνων. Μόνο σε λίγες περιοχές όπως π.χ. στην ορεινή Λοκρίδα και στην Θεσσαλία, παίρνουμε ακόμα μία ιδέα για το αρχαίο δάσος, όπως το ξέρει η ομηρική ποίηση. 

Στους κάμπους αλήθεια, κι ας μη ρέει πια το νερό τόσο πλούσιο όπως στην αρχαιότητα, βαδίζεις όχι σπάνια, όπως άλλοτε, μέσα στον ιερό ελαιώνα, κάτω από στιβαρά δρυά και πλατάνια, δίπλα σε δάφνες και σε συκιές και – όπως στην κοιλάδα του Πηνειού – κάτω από ένα πλήθος άλλων καταπράσινων δέντρων και θάμνων. Πλατιές ζώνες των κοιλάδων τις σκεπάζουν αμπέλια, τον χειμώνα κοντά ως το χώμα κλαδεμένα, το σιτάρι όμως προκόβει πολύ λιγότερο παρά στην αρχαιότητα, γι ‘ αυτό βλέπουμε φυτείες άγνωστες άλλοτε, προπάντων από πορτοκαλιές και λεμονιές, από αθανάτους, που τα κοτσάνια των ανθών τους ξεπετιούνται τραχιά, και από καπνό. 

Πόσο θα άλλαξε από την αρχαιότητα η όψη αυτού του τοπίου στην βλάστηση! Μα το βασικό στοιχείο – το βουνό, όπου προβάλλει εδώ και εκεί στο φως το μάρμαρο εκτυφλωτικά λευκό ή και πολύχρωμο, οι βαθιές κοιλάδες, που με το κλειστό ξεμονάχιασμα τους έφεραν την γερή αυτοτέλεια του πνεύματος, ταυτόχρονα όμως, αν δεν προξένησαν, ευνόησαν ωστόσο και την διάσπαση του, η θάλασσα, που περιζώνει ολόκληρη την χώρα μπαίνοντας μέσα της βαθιά σε χίλιους κόλπους – το βασικό στοιχείο έμεινε το ίδιο. Ακόμα και σήμερα το όρνιο του Δία χιμά πάνω απ’ τον Ταΰγετο κάτω στην κοιλάδα του Ευρώτα, ξυστά στον οδοιπόρο, ακόμα γυροφέρνουν οι γύπες ψηλά πάνω από τις Φαιδριάδες των Δελφών στο ξεβούνιασμα του Παρνασσού, ακόμα αντισκόβουν το δρόμο μας στα πελοποννησιακά βουνά οι μεγάλες χελώνες, που ένας πρόγονος τους είχε δώσει το καύκαλό του στον Ερμή για να φτιάξει την πρώτη λύρα. 

Στην χώρα αυτή, που ήταν τόσο δελεαστική με τη θέρμη της ομορφιά και την γονιμότητα της, μπήκαν πολλές φορές λαοί τευτονικής φυλής. Σα μια νεκρή πολιτεία βλέπουμε ακόμα σήμερα στην ανατολική πλευρά του Ταΰγετου τα ερείπια από τοίχους, κάστρα, εκκλησίες, μοναστήρια, σπίτια που είχαν χτίσει κάποτε, τον 13ο αιώνα, οι Φράγκοι ιππότες, βλέπουμε τον Μυστρά, την ηγεμονική έδρα του Φάουστ. Και αν ο φράγκικος πύργος απάνω στην Ακρόπολη της Αθήνας γκρεμίστηκε, πολύ σωστά, γιατί εδώ μόνο κλασσική τέχνη έχει τον τόπο της, η θύμηση του όμως, όπως και της φραγκικής κυριαρχίας η θύμηση δεν έσβησε καθόλου. 

Την πιο βαθιά εντύπωση κάνουν σήμερα ακόμα σε εμάς, οι δυνατές ακροπόλεις που τα κυκλώπεια ερείπια τους μπορούμε να θαυμάσουμε στην Τίρυνθα και, περνώντας την πύλη των λεόντων, στην Μυκήνα, οι επιβλητικοί, ευγενικοί θολωτοί τάφοι στην Αργολίδα και στην Βοιωτία και, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, η αστραφτερή από το χρυσάφι αίθουσα του Σλίμαν, που φυλάει μέχρι σήμερα τους πιο έξοχους θησαυρούς της ηρωικής αυτής εποχής.

Αλλιώς είναι τα πράγματα στην Κρήτη, το σπουδαίο αυτό βασίλειο της δεύτερης και τρίτης χιλιετηρίδας, όπου μας πηγαίνει σήμερα το πλοίο από την Αθήνα, όπως πήγε κάποτε το βασιλόπουλο τον Θησέα. Εδώ βλέπεις παλάτια, εντελώς διαφορετικά από τις μυκηναϊκής εποχής ακροπόλεις της ηπειρωτικής Ελλάδος, παλάτια που διαπλατώνονται πέρα κατά την θάλασσα με αναρίθμητες αίθουσες, με δωμάτια και σκάλες, βρίσκεις όμως και στο Μουσείο του Ηρακλείου, ανάμεσα στα καλλιτεχνικά τεκμήρια ενός παρά πολύ εξελιγμένου και εκλεπτυσμένου πολιτισμού, και άφθονους πίνακες με ψηφία παλαιοκρητικής γραφής. Τι να θέλει να μας πει αυτή η γραφή για την ιστορία εκείνων των χιλιετηρίδων, για την φυλετική υπόσταση του λαού αυτού και τις σχέσεις του με τους γύρω λαούς, όταν η επιστήμη ζωντανέψει την φωνή τους! 

Σπουδαία μέρη…Αθήνα, Θήβα, Κόρινθος, Μυκήνες, Σπάρτη, Όλυμπος, Παρνασσός και πλήθος άλλων. Αλλά και θρυλικά πρόσωπα όπως ο Θησέας, ο Οδυσσέας, ο Αχιλλέας, ακόμα και ονόματα ξακουστών θεών σαν της Αθηνάς, τον Απόλλωνα και της Αρτέμιδος. 

Το φως, έτσι το αισθάνθηκαν όσοι ταξίδεψαν στην Ελλάδα, είναι η δυνατότερη εντύπωση σε αυτό τον τόπο. Η Ελλάδα είναι η χώρα της μορφής. Αυτός είναι ο τόπος μας…φωτεινός, καθάριος και αναλλοίωτος στον καθρέφτη του έπους. Φως παντού φως!